Recenzje

Gdyby Królowa Śniegu szukała krawca, zgłosiłaby się do Marty Wojciechowskiej…
Marta Wojciechowska „kroi” i „szyje” ze szkła z wielką biegłością. Projektuje i sama wykonuje „kreacje”, które świadczą o jej ogromnej wrażliwości, talencie i pracowitości. Marta kocha przezroczyste szkło. Spękane jak lód, pogniecione jak ubity śnieg. Przejrzyste lub spienione…

W małej miejscowości Żdżary pod Tarnowem, zima jest białobiała. Ostra i piękna. I takie jest szkło Marty Wojciechowskiej. Ale też Wojciechowska kocha kolor. Dynamiczny, mocny, zdecydowany. Jak ona sama. Z wielką biegłością i niepospolitym talentem miesza kolory. Jej patery, misy, talerze i talerzyki zaskakują zestawieniami barw i wzorów. Pomimo powtarzalności kształtów, są absolutnie unikatowe.

Życie na pustkowiu, wśród lasów i pól, wymaga ogromnej odwagi i hartu ducha. Zwłaszcza, gdy w ogromnym domu żyją tylko trzy kobiety: Marta ze swoją matką i kilkuletnią córką. Dom został wybudowany przez Martę. Podobnie jak pracownia, w której spędza nocne godziny, projektując i wykonując swoje szkła.
Życie hand made by Wojciechowska. Szkło hand made by Wojciechowska…

Marta Wojciechowska unika rozwiązań oczywistych (czytaj: komercyjnych). Właściwie więcej w niej cech rzeźbiarki niż designera.
Szkło jest poddawane przez Wojciechowską ciągłym próbom. Z jednej strony są to poszukiwania własnych metod technologicznych, z drugiej zaś oryginalnej formy. Obiekty tworzone przez nią to tętniące cichym życiem ślady świata natury; to instrumenty wciągające nas w subtelną grę. Dystans, tak powszechny w świecie szklanej menażerii, tu jest niepożądany. Naczynia są kształtami zastygłej masy, w kontakcie z nimi pojawia się wrażenie ciężaru.

Opracowane przez Wojciechowską szkło pomimo swej kruchej struktury okazuje się wystarczająco trwałe by używać go np. do tworzenia muzyki [dobrym tego przykładem jest koncert – performance wykonany w 1998 roku w Bielsku-Białej]. Charakterystyczne dla niej jest wykorzystywanie połączeń szkła z drewnem lub kamieniem. Te elementarne tworzywa są pozostawione w surowej formie, tak by nie utracić wrażenia prostego piękna. W potężnym pniu tylko z grubsza ociosanej topoli pojawiły się szklane kule; na ich przekładaniu “z dołka w dołek” polega popularna arabska gra Mancala, wykonana przez Wojciechowską w wersji nie mającej (jestem tego pewien) odpowiednika na całym świecie.

Wyobraźnia jest obszarem gry. Na kamiennej płycie szachownicy figury i piony jedynych w swoim rodzaju szachów – ich główki to czasze kieliszków których zawartość powinna być szlachetna i wysokoprocentowa, tak jak inwencja autorki.

W małej miejscowości Żdżary pod Tarnowem, w miejscu zaczarowanym, mieszka Marta Wojciechowska. I z tego miejsca wywodzi się piękno jej szkła. Bliskość lasów sprawia, że szkło w jej rękach łączy się z drewnem w sposób harmonijny, łatwy i zadziwiający, bo powstają połączenia niemal organiczne. Materie przenikają się, uzupełniają, dyskutują z sobą.
Do tej opowieści dołączyła też kolejny, naturalny i rustykalny jak drewno materiał – kamień. To zestawienie podkreśla niemal symbolicznie diametralne różnice obu: kruchości i „chwilowość” szkła i „wieczną” trwałość kamienia. Do tego wszystkiego dochodzi bogactwo form, doskonałość warsztatu i pasja, bez której nie ma prawdziwej sztuki.

Krośnieńska wystawa tej pełnej temperamentu i ogromniej wyobraźni artystki po raz kolejny udowadnia, że szkło nie ma ograniczeń w ręku twórcy, który kocha je i rozumie. Szkło prezentowane w klimatycznych wnętrzach zabytkowych Piwnic Przedprożnych tworzy różnorodne, dopełnione byty, wobec których nie sposób przejść obojętnie. Nasza wyobraźnia i doświadczenie podsuwają nam bowiem skojarzenia i wyjaśnienia czasem oczywiste, a czasem wręcz egzotyczne i zdumiewające. Wchodzimy w zaczarowane światy porzucając teraźniejszość i czas. Połączenia szkła z kamieniem czy drewnem , przestrzenne formacje o formach organicznych i geometrycznych, eteryczne chmurki i ciężkie szklane przedmioty – czy można sobie życzyć czegoś więcej?

To sztuka przez duże „S”, ale jednocześnie bliska i przyjazna. Taka, którą chętnie widzielibyśmy obok siebie. Odruchowo znajdujemy dla wybranego przedmiotu miejsce w swoim domu czy biurze i już „czujemy” jej dobry, magnetyczny wpływ na otoczenie. Nie można się więc dziwić, że opuszczamy wystawę niechętnie.

Kiedy ponad 20 lat temu Marta Wojciechowska rozpoczęła „budowanie” swoich szklanych gier, ani przez chwilę nie pomyślała, że domino, warcaby, szachy czy bierki będą grami online. Że jej gry-obiekty będą oglądane niczym stare skorupy wykopane przypadkiem przy budowie autostrady. Że nikt nie będzie wiedział, jak zagrać w mikado, zręcznościową grę towarzyską podobną do bierek… Ale też w grach Marty Wojciechowskiej bynajmniej nie chodzi o funkcjonalność. Ważna jest forma i jej piękno.

Wojciechowska łączy szkło z drewnem z wielką pewnością siebie. Rustykalne drewno i przejrzyste lub zmatowione szkło nie są odrębnymi, niezależnymi od siebie bytami. Są razem, tworzą harmonijną jedność…
W „szachach alkoholowych” pionkami są białe i czarne kielichy. Po zbiciu pionka przeciwnika należy wypić zawartość kielicha, wypełnionego wysokoprocentowym alkoholem.

Absolwentka wydziału Ceramiki i Szkła wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych na kierunku projektowanie szkła.
Artystka od wielu lat tworzy głównie w technice fusingu. Mistrzowsko operuje szklaną materią, lekko niczym z papieru buduje swoje szklane rzeźby i instalacje, traktując szkło jako jeden z wielu materiałów rzeźbiarskich.

Wszystkie prace mają wspólny mianownik, stworzone w pracowni zatopionej pośród pól i lasów południowo wschodniej Polski nawiązują swoją prostotą do natury. Ktoś powiedziałby nic prostszego, a jednak w swej doskonałości natura bywa niedościgniona… Niczym baśniowa Królowa Śniegu wyczarowuje ze szkła zaskakujące obiekty, zastygłe w locie ptaki, zmrożony wiatr, krystaliczne lodowe formy, bryły śniegu.
Niepostrzeżenie wkrada się poetycki zimowy pejzaż i myśl, czy to szkło czy lód?

Afirmacja piękna i prostoty wynikająca z obcowania z naturą, najczystszy i najszczerszy zachwyt nad tym co już jest. Krystaliczne szklane rzeźby często zestawione z prostym, surowym drewnem zachwycają, zaskakują kruchością i lekkością, zwłaszcza w centrum nowoczesnego miasta. Sprawdzam, dotykam, nie to nie jest lód, to szkło. ..

Marta nie jest czarodziejką a wybitną artystką, która pokazuje nam drogę do piękna z ogromną wirtuozerią i wielką wyobraźnią naśladuje to, co często omijamy zwyczajnie, niezwykły lód, stłuczona szyba…
Najnowsza wystawa artystki jest kolejną próbą uwrażliwienia nas, że piękno, które już jest i musimy je tylko umieć uchwycić.

Od czasu dyplomu Marty Wojciechowskiej w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu miałem kilkukrotnie, acz sporadycznie, okazję oglądać Jej artystyczne dokonania. Za każdym razem była to ogromna przyjemność z dominującym elementem zaskoczenia.

Marta stworzyła swój własny styl i świat „szklanej wyobraźni” pełen ironicznego humoru, zaskakujących skojarzeń i indywidualnych interpretacji. Jej obiekty i instalacje są przesłaniem, które skłania odbiorcę do refleksji nad otaczającą go rzeczywistością. W swoich realizacjach sięga do różnych technik formowania szkła i często łączy szklane elementy ze swoim drugim ulubionym materiałem – drewnem.

Na wystawie „Szklane historie” w tarnowskim BWA dominują instalacje – bo to forma, w której autorka czuje się najlepiej. Multiplikacja użytych elementów podkreśla siłę wyrazu poszczególnych kompozycji, które przez swoją mnogość, wypełniają wnętrze, płożąc się po posadzce, ścianach i przestrzeni ponad widzem. Trzy z nich „ Kałuże”, „Czarne” i „Muchołapka” wydają się tworzyć jednorodny cykl.

„Niepamięć” w swej przewrotności i ze wspominaną nutą ironii, nie pozwoli gościom BWA na długo zapomnieć o tej wystawie i jej autorce.

Marta Wojciechowska była moją studentką i pod moim kierunkiem zrealizowała genialny dyplom w 1997 roku, który swoim poziomem zasługiwał na przyznanie autorce stopnia nie magistra, a doktora sztuki. Zapamiętałam ją jako zbuntowaną, naburmuszoną wojowniczkę z wyrazem twarzy Małej Mi.

To cudowna, wyrazista postać, kobieta twórcza, utalentowana, uparta i konsekwentna. Nigdy nie zapomnę naszych inspirujących rozmów, które owocowały wspaniałymi rozwiązaniami artystycznymi. Obserwując Jej poczynania, bardzo się cieszę, że los nas zetknął na drodze Jej artystycznego rozwoju i że mam w nim swój malutki udział.

Marta zaskakuje twórczym rozmachem, minimalistycznym podejściem do szklanego tworzywa i sposobem myślenia, który zawsze łamał konwencje. Siłą jej sztuki są oryginalne i mocne w wyrazie rezultaty banalnych działań w szklanym materiale.

Marta Wojciechowska to artystka o niespożytej wyobraźni twórczej. Świetna wystawa, pokłosie działań w ramach stypendium MKNDiS, jest tego doskonałym dowodem. Pięć instalacji składających się na tę wystawę trzeba zobaczyć koniecznie, z pewnością nie zostawią nikogo obojętnym. A to w dzisiejszych czasach rzecz niezwykła.

Twórczość Marty Wojciechowskiej, obojętnie jakiego tematu w danym momencie dotyka, zawsze jest pełna eleganckiej prostoty. Oparta na stonowanej kolorystyce, wykorzystująca bogactwo niuansów czerni i bieli. Bez zbędnych ozdobników, bez zawikłanej metafory, ale zawsze owiana delikatną mgiełką tajemnicy. Siła sztuki tworzonej przez Artystkę trafia do widza bezpośrednio, dzięki najprostszym środkom wyrazu i mistrzowsko opanowanej technice fusingu.

„Uwielbiam robić coś z niczego…” to słowa Marty Wojciechowskiej, które w moim odczuciu świetnie definiują charakter Jej twórczości. Doceniać rzeczy małe nie każdy z nas potrafi, a Jej się to udaje. Artystyczny komentarz do ulotnych chwil, skojarzeń i obserwacji jest pełen humoru i pogody ducha.

Twórczość Marty Wojciechowskiej dowodzi, że nie istnieją granice Tego, co można wyrazić w szkle.